Wroeten en vreten voor vruchtbare grond
Schapen, Schotse hooglanders en Konikpaarden zie je regelmatig los in het bos, op akkers of op de hei. Varkens tref je daar niet zo gauw. En dat is zonde, want varkens hebben met hun specifieke wroet- en vreetgedrag een heel eigen rol in het beheer van het landschap.
Varkens zijn perfect geschikt om buiten te houden. Een tam varken lijkt op een wild zwijn, maar zwerft veel minder en is ook beter binnen een omheining te houden en te vangen. Een varkenshoeder kan een groep varkens daardoor eenvoudig verplaatsen naar een nieuw stuk grond. Bovendien zijn varkens intelligente dieren. Als een hoeder ze roept, komen ze naar hem toe. Daardoor zijn ze gemakkelijk bij te voeren of te controleren.
De universiteit van Wageningen maakte een schema waarin te zien is waar en wanneer een varken ingezet kan worden:
(Bron: E-book WUR)
Akkers en gras
Daar waar varkens grond omwoelen, ontstaan kale plekken. Zuurstof, voedingsstoffen en water kunnen op die plekken eenvoudig de bodem indringen. Dit zorgt voor vruchtbare grond: zaden kunnen ontkiemen en grassen krijgen de kans te groeien.
Bossen
In het bos zorgen varkens door wroeten en vreten ervoor dat paddenstoelen, mossen en korstmossen de kans krijgen te groeien. Ook bosplanten als hertshooi, mannetjesereprijs en veelbloemig veldbies, evenals beuken, eiken en essen profiteren hiervan.
Zelfs kikkers en padden zijn blij met de komst van varkens in het bos. Varkens houden ervan in kuilen te liggen die ze zelf met hun buik maken. Deze kuilen worden prachtige poelen voor padden en kikkers.
Heide
Varkens eten gras dat schapen bewust laten staan. Een varken eet graag de grote ruwe graspollen tussen de heide uit en zorgt er zo voor dat de heide ontgrast, met een mooi en vol paars heideveld als resultaat.
Varkens als 'omploegcrew' in biologische tuin
In de biologische tuin van Wij Telen Groente in Haarlem wroeten varkens die door bezoekers geaaid kunnen worden. De varkentjes drentelen lekker rond op het land en dienen gelijktijdig als een soort van levende landbouwmachines: ze ploegen het land om met hun snoeten en gaan al het onkruid te lijf.
De ‘omploegcrew’ bestaat uit varkens van de Amsterdamse varkenshouder Dirk Koolen, eigenaar van De Herkomst. Deels zorgen zijn varkens voor hun eigen maaltjes, deels worden ze bijgevoed. Er wordt wat voer gekocht, maar het merendeel is afkomstig van overtollige producten van supermarkten in de regio. “Denk aan oud brood of Oreo’s. Er gaat van alles in”, aldus Koolen.
Varkens in strijd tegen de Japanse duizendknoop
De Japanse duizendknoop is een woekerende plant die je overal in Nederland kunt tegenkomen. Door zijn explosieve groei verdringt deze plant andere planten en kan hij schade veroorzaken aan gebouwen, leidingen en wegen. De Japanse duizendknoop is daarmee een plant die je dus liever kwijt dan rijk bent. Varkens kunnen daarbij helpen.
Bij een Japanse duizendknoop heeft maaien weinig zin. De wortel blijft immers staan waardoor de plant gewoon weer aangroeit. Een varken pakt het een stuk grondiger aan. Die is gek op de wortels, stengels en bladeren van de Japanse duizendknoop en roeit door te wroeten en vreten de plant met wortel en al uit.
Op verschillende plekken in Nederland worden varkens daarom bewust ingezet voor dit doel, zoals hier in Oosterbeek, in de polder rond Anna Paulowna en bij een vakantiepark en golfbaan in het Drentse Aalden.
De akkervarkens van Willem en Claudia
Op hun boerderij in het Drentse Valthermond houden Willem Hempen en Claudia van der Laan hun zogenaamde ‘akkervarkens’. Deze varkens lopen het gehele jaar buiten. Hier doen ze nuttig werk. Ze eten onkruid met wortel en al op, creëren nieuwe open plekken in het bos of eten de restanten van een oogst op. Ze doen wat een varken graag doet: wroeten in de grond.
Willem en Claudia hebben de gehele levensloop van hun Akkervarkens in eigen beheer. Van geboorte tot aan de slacht. Hierdoor kunnen ze een dierwaardig bestaan en vlees van constante goede kwaliteit garanderen.
De buitengewone varkens van Stan en Josse
De ‘buitengewone’ varkens van Stan Gloudemans en Josse Haarhuis wroeten, scharrelen en luieren op akkers, in bossen en weilanden. De varkens leven op circa twintig verschillende locaties verspreid door heel Nederland. Daar onderhouden ze met hun natuurlijke gedrag het landschap. Ze worden ingezet op diverse percelen: akkers, bossen en zelfs langs een rondweg!
De dieren wroeten een deel van hun maaltijden zelf bij elkaar. Het voer dat ze daarnaast krijgen van hun verzorgers bestaat op enkele locaties uit 100% circulair voer van diervoederfabrikant Nijsen, gemaakt van reststromen uit de voedingsmiddelenindustrie. Voor het telen van dit voer is geen landbouwgrond gebruikt.
