Van wild zwijn naar gezelschapsdier
- 4 miljoen jaar geleden
In Zuidoost-Azië ontstaat het wilde zwijn - 2 miljoen jaar geleden
Het wilde zwijn vestigt zich op het vasteland van Eurazië - 1 miljoen jaar geleden
Het Europese zwijn scheidt zich van het Aziatische zwijn - 10.000 tot 100.000 jaar geleden (IJstijd)
De genetische variaties van het zwijn verminderen sterk. Alleen in Zuid-Europa weten populaties zich in stand te houden. - 9.000 jaar geleden
In Azië en het Midden-Oosten begint de domesticatie van het wilde zwijn. Vroege landbouwers nemen het in Anatolië gefokte varken mee naar Europa - Vanaf 1750 (Industriële Revolutie)
Het Europese varken wordt gekruist met het Chinese varken, vanwege de superieure vleeskwaliteit, de goede zorgen van de zeugen voor hun jongen en de grote worpen - 20e eeuw
De varkenshouderij wordt steeds verder geprofessionaliseerd
Steeds meer hobbyisten houden varkens als gezelschapsdier
Varkens worden opnieuw ingezet voor onderhoud van bos, akker, grasland en heidevelden
Het varken door de jaren heen
Noord-Brabant: hét domein van het Nederlandse varken
De helft van alle varkens in Nederland bevindt zich in de provincie Noord-Brabant. Waarom is juist dit deel van het land zo in trek bij varkensboeren? De verklaring is eenvoudig: Noord-Brabant bestaat voor een groot deel uit zandgronden
Voor het houden van melkvee of het bedrijven van akkerbouw is vruchtbare grond nodig. De vaak schrale bodems die veel in Noord-Brabant te vinden zijn, zijn daarvoor niet geschikt. Voor een varken is dat echter geen probleem: die redt zich prima op deze zandgronden.
De vele water- en snelwegen die Noord-Brabant rijk is en de gunstige ligging ten opzichte van de grote afzetgebieden Frankrijk en Duitsland dragen eveneens bij aan de keuze van Brabantse agrariërs om varkens te houden.
Varkensfacts
- Er bestaan circa 300 verschillende varkensrassen
- Het Göttinger varken is het kleinste varkensras ter wereld en weegt zo’n 45 kilogram
- Het grootste varkensras is het reuzenboszwijn; een beer kan wel 275 kilogram wegen
- Gemiddeld weegt een vleesvarken 120 kilogram
- Het geslacht gewicht van een vleesvarken is circa 96 kilogram
- Een vleesvarken levert ruim 65 kilogram aan vlees of vleesproducten voor consumptie op
- Ruim een derde van zijn voedsel zet een varken om in vlees
- Een varken kan gemiddeld 12 jaar worden, kleinere soorten kunnen wel 20 jaar oud worden
- Varkens hebben geurklieren op de poten waar ze elkaar aan kunnen herkennen en waar ze hun territorium mee maken
- Varkens hebben 26 verschillende geluiden om met elkaar te communiceren
- Circa 19 uur per dag doet een varken niets anders dan rusten
- Een varken besteedt 20 minuten per dag aan eten en drinken
- Zo’n 4 uur per dag speelt of wroet een varken of verkent het de omgeving
- Een zeug kan per keer tot wel 12 biggen werpen
- De draagtijd van een zeug bedraagt 3 maanden, 3 weken en 3 dagen
- Een varken kan zo’n 17,5 kilometer per uur rennen, een everzwijn kan wel 55 kilometer per uur halen
- Behalve rennen kunnen varkens ook zwemmen, ze kunnen zelfs duiken
- De cognitieve vaardigheden van een varken zijn vergelijkbaar met die van kinderen van ongeveer vier jaar oud.
De varkensvacht: bescherming en comfort
Varkens hebben lange, stugge haren die essentieel zijn voor hun bescherming. Wanneer ze in de natuur in de modder rollen, vormt hun vacht samen met de modder een isolerende beschermlaag. Dit helpt niet alleen tegen insecten, maar de luchtlaag tussen de huid en de modder zorgt ook voor een effectieve temperatuurregulatie.
Bovendien beschermt de vacht tegen schadelijke UV-stralen, waardoor het risico op zonnebrand aanzienlijk wordt verminderd.
Wist je dat… je berigheid bij zeugen op verschillende manieren kunt herkennen?
Zeugen, de naam voor vrouwtjesvarkens, laten een “sta-reflex” zien als ze berig zijn. Berig betekent dat de zeug zover is, dat ze gedekt kan en wil worden. Het mannetjesvarken wordt beer genoemd; vandaar de benaming berig. Als een zeug berig is, blijft ze stokstijf staan voor een beer, met haar oren steil overeind. Dit wordt een sta-reflex genoemd.
Contact met een beer (waarbij ook geluiden en geurstoffen uit de voorpootklieren van de beer een belangrijke rol spelen) of druk op de rug en de flanken zorgen voor deze sta-reflex. Ongeveer 24 uur na de eerste sta-reflex, is de zeug optimaal klaar om gedekt te worden. Het herkennen van een berige zeug is belangrijk voor varkenshouders, om de juiste tijd voor inseminatie of dekking te bepalen.
In de spotlight: Ontdek de verschillende varkensrassen!
Nederland kent een rijke verscheidenheid aan varkensrassen, elk met unieke eigenschappen en een eigen verhaal. Maak kennis met enkele van de meest bijzondere rassen:
Nederlands Landvarken: Dit ras staat bekend om zijn robuustheid, aanpassingsvermogen en goede vleeskwaliteit.
Bonte Bentheimer: Met hun opvallende zwart-witte vlekken zijn deze varkens niet alleen prachtig om te zien, maar ook robuust en vriendelijk.
Piétrain: Dit krachtige en gespierde ras staat bekend om zijn magere vlees en snelle groei.
Kunekune: De Kunekune onderscheidt zich van andere varkensrassen door zijn schattige, harige vacht en kleine, opgerichte snuit.
Mangalica: Ook wel bekend als het Wolvarken, komt oorspronkelijk uit Hongarije. Wat dit ras bijzonder maakt, is zijn dichte, krullende vacht.
Wist jij dit?
Varkensvlees onder de armen hebben
De Nederlandse taal kent veel spreekwoorden en gezegden waarin varkens of zwijnen voorkomen. ‘Dat slaat als een tang op een varken’ en ‘dat varkentje wassen’ ken je ongetwijfeld. Maar weet je ook wat er bedoeld wordt als iemand twee ruggen uit een varken wil snijden? Of wat er aan de hand is als je je tussen zwijn en big bevindt? En is het een compliment als je hoort dat je varkensvlees onder de armen hebt?
Het verhaal van het varken: Kunst van 51.000 jaar geleden!
Nog niet zo lang geleden is er een bijzondere ontdekking gedaan: een 51.000 jaar oude grotschildering op het Indonesische eiland Sulawesi!
Wetenschappers hebben een kunstwerk gevonden van drie mensachtige figuren en een rood varken. Dit zou wel eens het oudste kunstwerk kunnen zijn dat een verhaal vertelt! De schildering laat zien dat mensen al vroeg kunst gebruikten om verhalen te delen.
Betrouwbaar en optimistisch, maar ook naïef en verwaand
In de Chinese astrologie heeft ieder sterrenbeeld zijn eigen teken dat gelijk is aan een dier. Elk dier staat voor een bepaalde gedragsuiting, met een goede balans van positieve en negatieve kanten. Het varken is één van de in totaal twaalf dieren binnen de Chinese astrologie en staat voor betrouwbaar, sensueel en optimistisch, maar ook voor naïef en verwaand.
Als je geboren bent in 1923, 1935, 1947, 1959, 1971, 1983, 1995, 2007 of 2019 ben je geboren in het jaar Varken. Het volgende jaar van het Varken is in 2031.
Een goed gespekte toekomst
Voor de gemiddelde man of vrouw was het vroeger niet gebruikelijk om geld te sparen. In het voorjaar kochten arbeidersgezinnen daarom vaak voor een klein bedrag een biggetje. Het varkentje was niet kieskeurig en scharrelde zelf van etensresten zijn maaltijden bij elkaar. Een half jaar later was de big uitgegroeid tot een flink varken en kon het gezin er de hele winter van eten. Een karbonade of ham was destijds bovendien een uitstekend ruilmiddel. Een goede investering dus, zo’n big!
Een varken was vroeger een teken van welvaart en stond symbool voor geluk. Die symboliek zie je terug in het spaarvarken dat bij veel mensen thuis staat: een veilige manier om je geld te bewaren en de zekerheid van een goed gespekte toekomst.
Piggy bank
Maar er is nog een andere verklaring waarom er spaarvarkens zijn en niet bijvoorbeeld spaarhamsters of spaarkoeien. Daarvoor moeten we terug naar de middeleeuwen. In die tijd werden potjes van een bepaalde kleisoort gebruikt om van alles in te bewaren. Die specifieke kleisoort heette in het oud-Engels pygg. Van pygg naar piggy is een kleine stap. De piggy bank, oftewel het spaarvarken, was geboren.